Ο Ναός του Πρωτάτου είναι ο αρχαιότερος όλων των Καθολικών του Αγίου Όρους και είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ανεγέρθηκε πιθανόν στο α΄ μισό του 10ου αιώνα, ανακαινίστηκε στα χρόνια του Ανδρόνικου Παλαιολόγου, ενώ το 1955 έγιναν εργασίες αποκατάστασης και ανάδειξης με τη δημιουργία πλατείας, στη θέση όμορων στο Πρωτάτο Κελιών.

Διαφέροντας από τα Καθολικά του Αγίου Όρους, είναι τρίκλιτη Βασιλική, με υπερυψωμένο το μεσαίο της κλίτος, κάτι που επιτρέπει την περιμετρική τρίτη σειρά ανοιγμάτων. Η σημερινή μορφή συνδυάζει τον τύπο της Βασιλικής, ως προς την στέγη, με την σταυρόσχημη κάτοψη. Εσωτερικά έχει την ιδιαιτερότητα ότι τέσσερις πεσσοί χωρίζουν τον σταυροειδή ναό σε κεντρικό και σε γωνιαία διαμερίσματα. Απεικονίζονται θαυμάσιες τοιχογραφίες του 14ου αιώνα, έργα του Μανουήλ Πανσέληνου[1], βασικότερου εκπροσώπου της Μακεδονικής Σχολής, ενώ το αναστηλωμένο μαρμάρινο Τέμπλο του αποτελεί έκφραση των παλαιών βυζαντινών Τέμπλων. Μέσα στο Ιερό Βήμα φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας «Άξιον Εστί» που – σύμφωνα με την παράδοση – χρονολογείται τον 10ο αιώνα και αποτελεί σύμβολο του Αγίου Όρους. Έχει δύο Νάρθηκες, των αρχών του 16ου αιώνα, ο ένας στη δυτική πλευρά που έχει μορφή στοάς και ο άλλος στη βορεινή, όπου υπάρχει κενοτάφιο για τους σφαγιασθέντες μοναχούς από Καταλανούς πειρατές, κατά τον 14ο αιώνα. Το Κωδωνοστάσιό του είναι κτισμένο το 1534, από τον Πρώτο Σεραφείμ και επισκευάσθηκε μεταγενέστερα. Στον Πύργο του Πρωτάτου βρίσκεται η Βιβλιοθήκη με 117 Χειρόγραφα, από τα οποία 47 περγαμηνά. Στο Αρχειοφυλάκιο φυλάσσεται το Α΄ Τυπικό του Αγίου Όρους, του Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιωάννη Τσιμισκή, επονομαζόμενο «Τράγος», γιατί είναι γραμμένο σε δέρμα τράγου. Αποτελεί το ιστορικότερο κείμενο του Αγίου Όρους.


[1] [1] Σύμφωνα με τη νεότερη έρευνα αποδίδονται στους Μιχαήλ Αστραπά και Ευτύχιο, ζωγράφους του 14ου αιώνα.
Print Friendly, PDF & Email