Το μεγάλο μοναστηριακό συγκρότημα της Ιεράς Mονής Aγίου Παντελεήμονος είναι δομημένο σε γραφική παραλία της νοτιοδυτικής πλευράς του Αγίου Όρους κοντά στο λιμάνι της Δάφνης. Η Μονή είναι γνωστή περισσότερο ως «Pωσικό» ή, παλαιότερα, ώς «Κοινόβιο των Kαλλιμάχηδων». Κατά τον 11ο αιώνα η Μονή βρισκόταν στη θέση του σημερινού Παλαιομονάστηρου, με την ονομασία «Μονή του Θεσσαλονικέως», ή «του Αγίου Παντελεήμονος», την οποία ο γνωστός ρώσος περιηγητής, Μπάρσκυ περιγράφει χαρακτηριστικά. Η Μονή μεταφέρθηκε στη σημερινή της θέση μετά το 1765, επεκτάθηκε με τη μεγάλη συνδρομή του ηγεμονικού οίκου Kαλλιμάχη και το 1806 ονομάστηκε, πλέον, «Αυθεντικό Κοινόβιο των Καλλιμάχηδων».
Aπό το 1840 παρατηρείται μεγάλη προσέλευση μοναχών από τη Ρωσία, που φθάνουν τους 1000 στα τέλη του 19ου αιώνα και ενισχύουν τη Μονή με σημαντικές χορηγίες. Το 1875 εκλέγεται για πρώτη φορά ρωσικής καταγωγής Ηγούμενος, ο Μακάριος. Η ισχύς που απέκτησε η Μονή από τις χορηγίες της εποχής και η δυναμική που δημιουργήθηκε, απεικονίστηκε και σε Εξαρτήματα, δηλαδή σε Σκήτες και Κελιά. Στη συνέχεια όμως παρατηρείται ραγδαία κάμψη και λειψανδρία που έφτασε ως τις τελευταίες δεκαετίες. Το 1968 μεγάλη πυρκαγιά αποτέφρωσε την αίθουσα υποδοχής που σηματοδοτούσε την παλιά μεγαλοπρέπεια.
Η Ιερά Μονή του Αγίου Παντελεήμονα σχηματίζει ένα μεγάλο τετράπλευρο, του οποίου επιβλητική είναι η πολυώροφη βόρεια Πτέρυγα.O αρχικός πυρήνας ήταν ένα μικρότερο τετράπλευρο γύρω από το Καθολικό. Στη συνέχεια επεκτάθηκε, προκειμένου να σχηματισθεί ένας ευρύτερος περίβολος, ενσωματώνοντας τα παραθαλάσσια πολυώροφα κτίρια και προβλέποντας την ανέγερση νέου, μεγαλύτερου Καθολικού. Οι εξελίξεις στη Ρωσία στις αρχές του αιώνα δεν επέτρεψαν αυτή την κτιριολογική ολοκλήρωση. Το μοναστηριακό συγκρότημα χαρακτηρίζεται από τα πολλά καλοκτισμένα πλατυμέτωπα και πολυώροφα κτίσματα, με πρωτοποριακά για την εποχή προκατασκευασμένα δομικά στοιχεία, σε ορισμένα από αυτά. Το όλο σύνολο τονίζεται από τους πράσινους βολβόμορφους τρούλους του Καθολικού και των Παρεκκλησίων, καθώς και της κονικής στέγης του Καμπαναριού της Μονής.
Η Μονή κατέχει τη δέκατη ένατη θέση στην ιεραρχία των Ιερών Μονών του Αγίου Όρους. Λειτουργεί κοινοβιακά απο το 1809 με Σιγίλλιο του Πατριάρχη Καλλινίκου.
Έχει Εξαρτήματά της την Ιερά Σκήτη Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή «Βογορόδιτσα», δύο Καθίσματα, δώδεκα Κελιά, εκτός του Αντιπροσωπείου των Καρυών, καθώς και την έρημη Σκήτη της Θηβαίδας. Σήμερα, η Ιερά Μονή του Αγίου Παντελεήμονος αριθμεί πενήντα μοναχούς που εγκαταβιώνουν σ’ αυτήν και πέντε στα εξαρτήματά της. Ηγούμενος διατελεί ο Αρχιμανδρίτης Ευλόγιος.
