Ιερά Μονή Γρηγορίου

Η Ιερά Μονή Γρηγορίου βρίσκεται στη νοτιοδυτική ακτή του Αγίου Όρους, κτισμένη σε βράχο, όπως η γειτονική της Ιερά Μονή Διονυσίου. Ιδρύθηκε λίγο πριν από τα μέσα του 14ου αιώνα. Ιδρυτής της είναι ο όσιος Γρηγόριος ο νέος, ο επονομαζόμενος ησυχαστής, μαθητής του αγίου Γρηγορίου Σιναΐτη – του μεγάλου αυτού δάσκαλου της νοεράς προσευχής.

Για πρώτη φορά μνημονεύεται σε έγγραφα του 1347 και 1348. Τον 14ο και 15ο αιώνα χαρακτηρίζεται από τα πενιχρά της οικονομικά μέσα, ενώ με την τουρκική κατάκτηση, βρίσκεται σε δεινή θέση. Η θέση της αυτή επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο στα 1500, από επιδρομές Αγαρηνών πειρατών, από τους οποίους και ερημώθηκε.

Η Μονή ανακαινίστηκε και οικονομικά ανακουφίστηκε από τη στήριξη του Hγεμόνα της Μολδοβλαχίας Στέφανου του Μεγάλου, καθώς και άλλων ηγεμόνων παραδουνάβιων περιοχών. Στις δύσκολες εκείνες περιόδους, μέχρι τα μέσα του 16ου αιώνα, αναφέρεται ο γνωστός Ρώσος περιηγητής Μπάρσκυ, ο οποίος και την περιγράφει αναλυτικά και την αποδίδει σχεδιαστικά.

Νέα δοκιμασία περνά όμως το 1761, όταν καταστρέφεται από μεγάλη πυρκαγιά που επέφερε και τον μαρασμό της. Ανοικοδομήθηκε ωστόσο, με πολλές εισφορές από παραδουνάβιες χώρες, από τον μοναχό Ιωακείμ το Μακρυγένη.

Επέκταση της Μονής Γρηγορίου γίνεται στο τέλος του 19ου αιώνα, με την ανέγερση της δυτική της Πτέρυγας, μαζί με το Αρχονταρίκι, τα Κελιά μοναχών καθώς και δύο μαρμάρινα πρόπυλά της απ’ όπου και η είσοδος της Μονής.

Το μοναστηριακό της συγκρότημα, έχει σύνθετη αρχιτεκτονική μορφολογία, με πλατυμέτωπες όψεις, όπου κυριαρχούν οι συνεχόμενοι εξώστες και οι πρόσφατα αναπλασθέντες πεσσοί της νότιας Πτέρυγας. Ξεχωρίζουν οι δύο αυλές της Μονής που προσδιορίζουν τις ιστορικές της φάσεις.

Ο αρχικός πυρήνας διακρίνεται στη νότια πλευρά του συγκροτήματος με το Καθολικό να κυριαρχεί στο μέσο μικρής αυλής και τον αμυντικό Πύργο στην ανατολική της πλευρά. Η μεταγενέστερη επέκταση της Μονής έγινε προς Βορρά.

Πρόσφατα ανοικοδομήθηκε πολυώροφο κτίσμα στον ακάλυπτο χώρο, στη θέση όπου υπήρχε παλαιότερα Πτέρυγα με Παρεκκλήσι, ανατολικά της Μονής και κοντά στον Πύργο, για να καλύψει τις νέες ανάγκες της.

Η Μονή κατέχει τη δέκατη έβδομη θέση στην ιεραρχία των καθιδρυμάτων του Αγίου Όρους. Λειτουργεί κοινοβιακά από το 1840, με Σιγίλλιο του Πατριάρχη Ανθίμου Δ΄. Εκτός από το Aντιπροσωπείο των Καρυών έχει ως εξαρτήματά της τέσσερα Καθίσματα και πέντε Κελλιά. Σήμερα η Μονή αριθμεί εβδομήντα πέντε μοναχούς που εγκαταβιώνουν σ’ αυτήν και επτά εξαρτηματικούς, ηγουμενεύει δε αυτής, ο Αρχιμανδρίτης Πανάρετος.

aaaaaaaaaanfrlq

Το Καθολικό της Ιεράς Μονής Γρηγορίου, τιμώμενο στο όνομα του Αγίου Νικολάου, άρχισε να κτίζεται αμέσως μετά την πυρκαγιά του 1761. Παρουσιάζει τρείς κύριες ιστορικές φάσεις: Η πρώτη, από το 1761 έως το 1775, οπότε κτίστηκε ο κυρίως Ναός με τη Λιτή. Η δεύτερη το 1840, με την κατασκευή του Εξωνάρθηκα, σύμφωνα με επιγραφή στη βορειοανατολική γωνία του. Η τρίτη το 1851, με την προσάρτηση στη βορεινή πλευρά του Παρεκκλησίου του Οσίου Γρηγορίου.

Βρίσκεται στο κέντρο της παλιάς Μονής και ακολουθεί το συνήθη αγιορειτικό τύπο, δηλαδή του τρίκογχου, σταυροειδούς, εγγεγραμμένου με Τρούλο. Είναι σχετικά μικρό Καθολικό, έχει όμως διπλό Νάρθηκα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Νάρθηκας φέρει ξύλινο Τρούλο στο κέντρο και επίπεδες εσωτερικά οροφές, με ξύλινη επένδυση.

Η εικονογράφηση του κυρίως Ναού με τη Λιτή, που ολοκληρώθηκε το 1779, από τον  ιερομόναχο Γαβριήλ και το μοναχό Γρηγόριο από την Καστοριά παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά της μεταβυζαντινής τεχνοτροπίας, με έντονες λαϊκές επιδράσεις. Το ξυλόγλυπτο Τέμπλο έχει πλούσια διακόσμηση με σκηνές από τη Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Αξιολογείται ως ένα από τα σημαντικότερα σε καλλιτεχνική αξία Τέμπλα του Αγίου Όρους.

ΚΑΜΠΑΝΑΡΙΟ
Το Καμπαναριό της Μονής Γρηγορίου είναι ενσωματωμένο στη μεσαία Πτέρυγα. Κτίστηκε γύρω στα 1500 από το μοναχό Σπυρίδωνα και με τη συνδρομή του Στέφανου Βοεβόδα, μετά την πυρκαγιά του 1496. Πρόκειται για ένα πενταώροφο, επιβλητικό κτίσμα, τετραγωνικής κάτοψης. Στην τελευταία στάθμη του διαθέτει δέκα καμπάνες και βαριά ξύλινα και σιδερένια σήμαντρα.

ΦΙΑΛΗ
Η Ιερά Μονή Γρηγορίου δεν διαθέτει Φιάλη. Προβλέπεται, ωστόσο, η κατασκευή της μπροστά στην Κρήνη της αυλής. Η Κρήνη αυτή έχει μεταφερθεί, από την κυρίως αυλή.

ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΑ
Η Ιερά Μονή Γρηγορίου διατηρεί δεκατέσσερα Παρεκκλήσια, από τα οποία τα επτά βρίσκονται μέσα στη Μονή. Από τα Παρεκκλήσια, εκείνο του οσίου Γρηγορίου του Κτήτορος (1851) είναι ενσωματωμένο στο βόρειο μέρος του Καθολικού. Είναι κτισμένο με το ισόδομο σύστημα, σχηματίζει φαλτσογωνιά στα νοτιοδυτικά και φέρει μεγάλο τρούλο στο κέντρο.
Στο δυτικό τμήμα της παλιάς αυλής βρίσκεται το Παρεκκλήσι της Αγίας Αναστασίας της Ρωμαίας, που κτίστηκε το 1775. Πρόκειται για ένα σχεδόν ανεξάρτητο, μονόχωρο Ναό, με Νάρθηκα αγιογραφημένο το 1995 και χαμηλό Τρούλο χωρίς τύμπανο. Φέρει τυπική τοιχογράφηση, καθώς και τέσσερις εικονογραφήσεις από το μαρτύριο της Αγίας Αναστασίας.
Επίσης, υπάρχουν αυτά του Αγίου Δημητρίου (18ου αιώνα), της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής, των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού και του Αγίου Σπυρίδωνος (19ου αιώνα). Τέλος, των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ και του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, ερειπωμένο σήμερα. Ωστόσο, στο πλαίσιο της ανακατασκευής της νέας ανατολικής Πτέρυγας, που άρχισε το 1997, ήδη ενσωματώθηκε νέο Παρεκκλήσιο με Τρούλο, αφιερωμένο στον ίδιο Άγιο. Η Μονή διαθέτει επίσης και επτά εξωκκλήσια.

ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟ
Στη νοτιοανατολική γωνία της Ιεράς Μονής Γρηγορίου βρίσκεται μικρή πύλη του τείχους, που οδηγεί στο Κοιμητήριο. Ο κοιμητηριακός Ναός, που διαθέτει και Νάρθηκα, είναι αφιερωμένος στους Αγίους Πάντες. Κτίστηκε το 1728 και αγιογραφήθηκε το 1739, με δαπάνη και προσωπική εργασία των αδελφών Μητροφάνους και Νεκταρίου Βενιέρη, μοναχών της Μονής. Αξιόλογες είναι οι νωπογραφίες του Ναού, μεταξύ των οποίων εκείνες στο Νάρθηκα, που απεικονίζουν τη δημιουργία και την πτώση του ανθρώπου, τους Ψαλμούς των Αίνων και τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου. Κάτω από το Κοιμητήριο βρίσκεται το Οστεοφυλάκιο της Μονής.

 ΑΥΛΗ
Η σημερινή μορφή της διπλής αυλής της Ιεράς Μονής Γρηγορίου προέκυψε με την επέκταση της βορεινής Πτέρυγας του παπά Συμεών στα τέλη του 19ου αιώνα. Το νεότερο τμήμα της μετά την κύρια είσοδο της Μονής χαρακτηρίζεται από το τραπεζοειδές σχήμα του. Η κύρια αυλή της Μονής, του 1310, καλύπτεται με σχιστολιθικές πλάκες μεγάλων διαστάσεων και πίσω της εκτείνονται μικροί δενδρόκηποι.

Η Τράπεζα της Ιεράς Μονής Γρηγορίου είναι ενσωματωμένη στη γωνία της νότιας και δυτικής Πτέρυγας. Κτίστηκε το 1783, στο πλαίσιο γενικότερης ανακαίνισης, από τον σκευοφύλακα της Μονής, Ιωακείμ Μακρυγένη από την Ακαρνανία. Πλήρως ανακαινίστηκε το 1993 και η κάτοψή της σχηματίζει ορθή γωνία. Επεκτείνεται προς την δυτική Πτέρυγα, καταλαμβάνοντας το χώρο του παλιού Γηροκομείου. Η αγιογράφηση της Τράπεζας άρχισε το 1995.

ΜΑΓΕΙΡΕΙΟ
Το Μαγειρείο της Ιεράς Μονής Γρηγορίου βρίσκεται στη νότια, τριώροφη Πτέρυγα, ακριβώς κάτω από την Τράπεζα. Βλέπει προς τη θάλασσα και επικοινωνεί με τον Φούρνο, την Ξυλαποθήκη και την αποθήκη τροφίμων.

ΛΑΔΑΡΙΟ
Το Δοχειό της Ιεράς Μονής Γρηγορίου στεγάζεται στα υπόγεια της βορεινής Πτέρυγας του παπά – Συμεών. Εκεί στεγάζεται και το Λαδαριό της Μονής. Στους χώρους αυτούς υπάρχουν και ψυγεία συντήρησης τροφίμων της Μονής.

ΦΟΥΡΝΟΣ
Ο Φούρνος της Ιεράς Μονής Γρηγορίου βρίσκεται κάτω από την Τράπεζα, στη νότια, τριώροφη Πτέρυγα, προς τη θάλασσα και επικοινωνεί με το Μαγειρείο και την Ξυλαποθήκη.

ΚΡΑΣΑΡΙΟ
Το Κρασαριό της Ιεράς Μονής Γρηγορίου, στεγάζεται στα υπόγεια της Πτέρυγας του παπά – Συμεών. Στη θέση αυτή υπάρχει και ο παλιός Ληνός, δηλαδή το πατητήρι των σταφυλιών.

Οι Πτέρυγες της Ιεράς Μονής Γρηγορίου είναι: Η βορεινή, πενταώροφη Πτέρυγα του 1892, επονομαζόμενη του παπα – Συμεών, Ηγούμενου της Μονής από την Τρίπολη, επί των ημερών του οποίου και κτίστηκε η κύρια είσοδος της Μονής. Η μεσαία, τριώροφη Πτέρυγα, που ιδρύθηκε το 1500 και ανακαινίστηκε το 1770 και το 1976. Σ’ αυτήν ενσωματώνεται η παλιότερη είσοδος της Μονής και το Κωδωνοστάσιο. Με την Πτέρυγα αυτή διακρίνεται το παλιό (1310 και 1770) από το νέο Μοναστήρι (1792), με τις αντίστοιχες αυλές. Η δυτική, τετραώροφη Πτέρυγα – δύο όροφοι πάνω και δύο κάτω από τη στάθμη της αυλής, κτίσμα του Ιωακείμ Μακρυγένη. Η νότια Πτέρυγα, του 1783. Η νέα, ανατολική Πτέρυγα, όπου προβλέπεται να στεγαστούν: το Παρεκκλήσιο του Τιμίου Προδρόμου, το Σκευοφυλάκιο, η Βιβλιοθήκη και κάποια Κελιά των πατέρων.

ΚΕΛΙΑ ΠΤΕΡΥΓΩΝ 
Τα Κελιά των πατέρων της Μονής Γρηγορίου βρίσκονται στη βόρεια και ανατολική πλευρά της βορεινής Πτέρυγας (1892), στη νότια, τριώροφη Πτέρυγα, προς τη θάλασσα ( 1783) και στη μεσαία Πτέρυγα (1500) και στην προέκτασή της προς τη θάλασσα. Επιπλέον, λόγω των αυξημένων αναγκών, προβλέπεται να στεγαστούν Κελιά στη νέα ανατολική Πτέρυγα.

ΣΥΝΟΔΙΚΟ – ΗΓΟΥΜΕΝΕΙΟ
Το παλαιό Συνοδικό της Μονής Γρηγορίου βρίσκεται βορειοδυτικά, στην τελευταία στάθμη της Πτέρυγας του παπα – Συμεών. Εκεί βρίσκεται και το Δεσποτικό και το Διακονικό, δηλαδή τα δωμάτια φιλοξενίας των Επισκόπων και της συνοδείας τους.
Το Ηγουμενείο, μαζί με το Γραφείο και την Αίθουσα Συνάξεων, καταλαμβάνουν μέρος της δυτικής Πτέρυγας. Βρίσκονται πάνω από τη σημερινή Τράπεζα και ανακαινίστηκαν το 1993.

ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ
Το κυρίως Αρχονταρίκι της Μονής Γρηγορίου καταλαμβάνει μέρος της μεσαίας Πτέρυγας του 1500 και της Πτέρυγας του παπα – Συμεών, του 1892. Περιλαμβάνει δωμάτια φιλοξενίας και αίθουσα υποδοχής των επισκεπτών, με θέα στη θάλασσα. Η Μονή διαθέτει και δεύτερο παραλιακό Ξενώνα, στον περιβάλλοντα χώρο της.

ΛΟΙΠΟΙ ΧΩΡΟΙ
Η Μονή Γρηγορίου διαθέτει ακόμη, στη βορεινή Πτέρυγα του παπα – Συμεών, Ιατρείο, Οδοντιατρείο, Νοσοκομείο, Οικονομείο, Αποθήκη Ιματισμού, Ψυγεία, Λεβητοστάσιο και άλλους βοηθητικούς χώρους. Στη μεσαία, τριώροφη Πτέρυγα βρίσκεται το Αγιογραφείο, Αποθήκες και Λεβητοστάσιο. Στη δυτική, τετραώροφη Πτέρυγα βρίσκεται Γραφείο, Αίθουσα Συνάξεων, Βιβλιοδετείο και το παλιό Πλυσταριό. Στη νότια Πτέρυγα, αποθήκες ξυλείας και αλεύρων, η παλιά Βιβλιοθήκη, το Κηροπλαστείο και Λεβητοστάσιο.

Η Ιερά Μονή Γρηγορίου έχει στον άμεσο και έμμεσο περιβάλλοντα χώρο της Αρσανά, Ψαρόσπιτο, παλιό Βορδοναριό, Εργατόσπιτο και Μηχανουργείο. Επίσης, νέο Ξενώνα, βοηθητικό κτίσμα με το Παρεκκλήσιο του Αγίου Τρύφωνα, Κελιά κηπουρών, αποθήκες και άλλα βοηθητικά κτίσματα που είναι διάσπαρτα γύρω της.

ΑΡΣΑΝΑΣ
Ο Αρσανάς της Ιεράς Μονής Γρηγορίου βρίσκεται βόρεια και συνδέεται με αυτή μέσω λιθόστρωτου, ανηφορικού δρόμου, διακοσίων περίπου μέτρων. Καταλαμβάνει την ευρύτερη περιοχή των εκβολών του χειμάρρου Χρεντέλι. Περιλαμβάνει δύο λιμάνια, ένα ακριβώς κάτω από το μεγάλο βράχο της Μονής και το άλλο βορειότερα. Σε δύο χειρόγραφα της Μονής αναφέρονται δύο φοβερές πλημμύρες – το 1820 και το 1853 – που κατέστρεψαν ολοσχερώς τον Αρσανά, από τον οποίο διασώζονται ορισμένα υπολείμματα.

ΒΟΡΔΟΝΑΡΙΟ
Το Βορδοναριό της Ιεράς Μονής Γρηγορίου συστεγάζεται με το Ξυλουργείο και Εργατόσπιτα σε μεγάλο κτιριακό συγκρότημα. Ανακαινίστηκε το 1989 και χωροθετείται κοντά στο βορειότερο λιμάνι του Αρσανά.

ΞΕΝΩΝΑΣ
Στο πλησιέστερο προς τη Μονή Γρηγορίου λιμάνι και απέναντι από το αντίστοιχο κτίριο του Αρσανά, βρίσκεται το παραλιακό Αρχονταρίκι της Μονής. Παλαιότερα ήταν Βουρδουναριό που μετασκευάστηκε το 1985 σε Αρχονταρίκι, προκειμένου η Μονή να καλύψει τις ιδιαίτερα αυξημένες ανάγκες της σχετικά με τη φιλοξενία προσκυνητών.

ΕΡΓΑΤΟΣΠΙΤΟ
Βόρεια της Ιεράς Μονής Γρηγορίου, σε απόσταση σαράντα μέτρων από την κύρια είσοδο, βρίσκεται το παλιό, διώροφο Εργατόσπιτο. Χρονολογείται στα 1850, σύμφωνα με εντοιχισμένη επιγραφή. Αποκαταστάθηκε πρόσφατα και μετασκευάστηκε, προκειμένου να στεγάσει Μηχανουργείο, Ηλεκτρολογείο, Ραφείο και Μουσικοδιδασκαλείο. Δεύτερο Εργατόσπιτο υπάρχει στο νέο συγκρότημα του Ξυλουργείου – Μηχανουργείου.

Ο Πύργος της Ιεράς Μονής Γρηγορίου κτίστηκε το 1792. Είναι ενσωματωμένος στο ανατολικό της τείχος. Σήμερα προβλέπεται η επανάχρησή του και η λειτουργική του προσαρμογή στη νέα ανατολική Πτέρυγα. Στο ανατολικό άκρο της μεσαίας Πτέρυγας της Μονής σώζεται σπάραγμα παλιότερου Πύργου, με πολεμίστρες, που προστάτευε την τότε κύρια είσοδό της.

Η Ιερά Μονή Γρηγορίου διαθέτει ως εξαρτήματά της πέντε Κελιά και το Αντιπροσωπείο της στις Καρυές, καθώς και έξι Καθίσματα στον ευρύτερο γεωγραφικό της χώρο.

ΙΕΡΑ ΚΕΛΙΑ
Η Ιερά Μονή Γρηγορίου διαθέτει έξι Κελιά στις Καρυές, μαζί με το Αντιπροσωπείο της, του Αγίου Τρύφωνος. Το Αντιπροσωπείο της, κατά τον 11ο αιώνα, συγκαταλεγόταν ανάμεσα στα ογδόντα Μονύδρια του Αγίου Όρους.

Τα εν λόγω Κελιά είναι: το Ιερό Κελί των Αγίων Αναργύρων, όπου μονάζουν οι αγιογράφοι Παχωμαίοι, το Ιερό Κελί της Υπαπαντής του Χριστού στο κέντρο των Καρυών, όπου μονάζουν οι αγιογράφοι Ιωασαφαίοι, το Ιερό Κελί του Αγίου Φιλοθέου του Κόκκινου κοντά στον Ναό του Πρωτάτου, που ανακαινίστηκε το 1995. Τέλος, το Ιερό Κελί του Αγίου Νικολάου, βορειοανατολικά των Καρυών, στη θέση «Κομμένοι» και το Ιερό Κελί των Αγίων Αθανασίου και Κυρίλλου που βρίσκεται στην περιοχή της Καψάλας.

ΙΕΡΑ ΚΑΘΙΣΜΑΤΑ
Η Ιερά Μονή Γρηγορίου διαθέτει έξι Καθίσματα στην ευρύτερή της περιοχή. Το Ιερό Κάθισμα των Αθωνιτών Πατέρων, του 19ου αιώνα ανακαινίστηκε κατά τα έτη 1976-90, ενώ στο Ιερό Κάθισμα της Παναγίας, του 18ου αιώνα, ασκήτευσε για ένα χρόνο ο Άγιος Ακάκιος ο Καυσοκαλυβίτης, πριν εγκατασταθεί οριστικά στα Καυσοκαλύβια. Το Κάθισμα αυτό απέχει τριάντα μέτρα από τη σπηλιά όπου ασκήτευσε και ο ιδρυτής και Κτήτορας της Μονής, Όσιος Γρηγόριος.

Επίσης έχει τα Ιερά Καθίσματα των Αγίων Αποστόλων και του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου μέσα στο δάσος, σε υψόμετρο 700 μέτρων, του 19ου αιώνα. Τέλος, τα Ιερά Καθίσματα του Αγίου Αρτεμίου, του Αγίου Πρωτομάρτυρος Στεφάνου και του Προφήτη Ηλία, το οποίο λειτουργεί και ως Πυροφυλάκιο του δάσους της Μονής.

Σκευοφυλάκιο
Το Σκευοφυλάκιο της Ιεράς Μονής Γρηγορίου βρίσκεται στη βορεινή Πτέρυγα του παπα-Συμεών. Προβλέπεται, ωστόσο, να μεταφερθεί στη νέα, ανατολική Πτέρυγα, καθώς υστερεί σε μέγεθος.
Από τα σημαντικότερα Κειμήλια της Μονής που φυλάσσονται είναι: Δύο τεμάχια Τίμιου Ξύλου, δύο χρυσοκέντητοι Επιτάφιοι 16ου και 17ου αιώνα, Σταυροί, Αέρες, Άμφια, ιερά Σκεύη και Ευαγγέλια, με βαρύτιμα καλύμματα, Προσκυνητάρια, μεταξύ των οποίων εκείνο του 1680, των Αγίων Τόπων, Ποδέα του 1550 με τα Εισόδια της Θεοτόκου και, τέλος, περισσότερα από εκατό ιερά λείψανα διαφόρων Αγίων τα οποία φυλάσσονται στο Καθολικό. Μεταξύ των ιερών λειψάνων είναι αυτά των προστατών της Μονής, Αγίου Νικολάου, Οσίου Γρηγορίου και Όσιας Αναστασίας της Ρωμαίας. Ακόμη, το δεξί χέρι του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου και οι Κάρες των Αγίων Μοδέστου, Ιακώβου του Πέρσου, Φωτεινής της Σαμαρείτιδος, Διονυσίου του Αρεοπαγίτου και Κηρύκου.

Εικονοφυλάκιο
Το Εικονοφυλάκιο της Μονής Γρηγορίου συστεγάζεται με το Σκευοφυλάκιο, στην Πτέρυγα του παπά – Συμεών. Η Μονή διατηρεί μεγάλο αριθμό φορητών εικόνων, βυζαντινών, μεταβυζαντινών και νεότερων. Ορισμένες από αυτές έχουν ιδιαίτερη αρχαιολογική και καλλιτεχνική αξία. Αξίζει να μνημονευθεί η φορητή εικόνα του Αγίου Νικολάου, του 15ου αιώνα, που βρίσκεται στο Καθολικό. Ο Άγιος εικονίζεται με ηλιοκαμένο πρόσωπο, σαν ναυτικός, με τρικυμισμένα γένια και μέτωπο. Επίσης, η θαυματουργική, φορητή εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας Παντάνασσας, του 15ου αιώνα. Είναι γνωστή και ως «Παλαιολογίνα», από το όνομα της δωρήτριας, Μαρίας Παλαιολογίνας. Τέλος, η φορητή εικόνα της Παναγίας, της «Γαλακτοτρόφουσας», του 17ου αιώνα, όπου η Θεοτόκος θηλάζει τον Χριστό. Αποτελεί από τα σπανιότερα θέματα στην εικονογραφία.

Βιβλιοθήκη
Η Βιβλιοθήκη της Ιεράς Μονής Γρηγορίου στεγάζεται σε μικρό, θολοσκέπαστο διαμέρισμα της δυτικής Πτέρυγας, κάτω από την Τράπεζα. Είναι πολύ καλά οργανωμένη. Το μεγαλύτερο τμήμα του υλικού της είχε καταστραφεί μετά την πυρκαγιά του 1761 και τις λεηλασίες των Τούρκων από το 1821 έως το 1830. Αριθμεί συνολικά 297 χειρόγραφους Κώδικες, 11 από τους οποίους είναι περγαμηνοί. Επίσης, διατηρεί 20.000 περίπου έντυπα βιβλία, μεταξύ των οποίων, 630 παλαίτυπα. Άξιο αναφοράς είναι το μοναδικό στον κόσμο χειρόγραφο του 8ου αιώνα «Ο Ποιμήν», του απολογητικού συγγραφέα, Ερμά. Τέλος, φυλάσσει μια αξιόλογη συλλογή Σιγιλίων, Κηρόβουλλων, Φιρμανιών και άλλων εγγράφων, μεταξύ των οποίων ένα μουσικό χειρόγραφο του 1744, ένα τουρκικό Σουρέτι του 1429 και ένας Βακουφναμέ του 1561. Το Αναγνωστήριο, με τα νεότερα βιβλία, βρίσκεται στο ισόγειο βορειοδυτικό άκρο της βορεινής Πτέρυγας, του παπα – Συμεών. Προβλέπεται, λόγω ανεπάρκειας χώρου, η μεταφορά της Βιβλιοθήκης, στη νέα ανατολική Πτέρυγα.

Print Friendly, PDF & Email