Ιερά Μονή Χιλανδαρίου

Το Καθολικό της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου είναι αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου. Bρίσκεται έκκεντρα, στο νότιο τμήμα της σημερινής αυλής, ενώ στην αρχική μορφή της Μονής βρισκόταν στο κέντρο της. Η σημερινή κάτοψη του Καθολικού, ανάγεται στην εποχή της ανασυγκρότησης της Μονής, στα τέλη του 12ου αιώνα. Ανακατασκευάστηκε όμως στο ίδιο περίγραμμα στις αρχές του 14ου αιώνα. Από το αρχικό, διατηρείται το θαυμάσιο δάπεδο από λευκό μάρμαρο μ’ ένα μεγάλο σταυρό στη μέση, περιβαλλόμενο από ψηφιδωτές ταινίες διαφόρων πετρωμάτων. Η τοιχογράφησή του συνδέεται με τη Μακεδονική σχολή και είναι των ζωγράφων Ευτυχίου και Μιχαήλ. Θα πρέπει να έγινε γύρω στα 1319, αν ληφθεί υπ’ όψη ότι η ηλικία στην οποία απεικονίζεται σε τοιχογραφία ο Μιλούτιν. Αν και οι τοιχογραφίες αυτές δυστυχώς επιζωγραφήθηκαν το 1804, δεν καταστράφηκαν τελείως. Η Μονή έχει προβεί σε δοκιμαστικές εργασίες ανάδειξης των αρχικών τοιχογραφιών που διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Αξιόλογο είναι επίσης το ξυλόγλυπτο Τέμπλο του 1774. Εδώ ακόμα βρίσκεται ο αρχικός τάφος του Αγίου Συμεών και πάνω από αυτόν βρίσκεται η επάργυρη σαρκοφάγος από το 1973. Η παλαιά ξύλινη σαρκοφάγος βρίσκεται στο Σκευοφυλάκιο της Μονής.

ΚΑΜΠΑΝΑΡΙΟ
Το Καμπαναριό της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου βρίσκεται νοτιοανατολικά του Καθολικού. Είναι τεσσάρων ορόφων και αποτελεί προσθήκη στους δύο πρώτους ορόφους, παλιού οχυρωματικού Πύργου της Μονής. Ανακαινίσθηκε τα έτη 1757 και 1778. Οι όροφοι αυτοί του παλιού Πύργου, αποτελούν αυθεντικό κομμάτι της αρχικής Μονής.

ΦΙΑΛΗ
Η Φιάλη της ιεράς Μονής Χιλανδαρίου είναι βόρεια του Καθολικού, στηρίζεται σε οκτώ κίονες και κατασκευάστηκε το 1784. Τοιχογραφήθηκε το 1847 από τον Γαλατσιάνο ζωγράφο Μακάριο, μετά από ανακαίνιση της. Τα θέματα σχετίζονται με τη Βάπτιση του Χριστού.

ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΑ
Στην ανατολική γωνία του περιβόλου της ιεράς Μονής Χιλανδαρίου και μπροστά από τον Πύργο του Αγίου Σάββα βρίσκεται το Παρεκκλήσι των Αγίων Αρχαγγέλων. Είναι κατασκευασμένο στα μέσα του 14ου αιώνα, η δε ανέγερσή του – σύμφωνα με την παράδοση – σχετίζεται με την επίσκεψη το 1347, του Τσάρου Δουσάν. Τοιχογραφήθηκε γύρω στο 1380.

Στις Πτέρυγες της Μονής υπάρχουν άλλα ένδεκα Παρεκκλήσια. Τα εννέα από αυτά είναι αγιογραφημένα, με τοιχογραφίες του 13ου μέχρι και του 18ου αιώνα .Από τα μη τοιχογραφημένα, των Αγίων Τεσσαράκοντα, έχει αξιόλογες φορητές εικόνες και ένα Βημόθυρο του 1623. Το Παρεκκλήσι του Αγίου Συμεών εγκαινιάστηκε πρόσφατα στο ομώνυμο Κελί του. Βρίσκεται δίπλα στο Καμπαναριό και πάνω από το ιστορικό πηγάδι της Μονής. Έξω από τον περίβολο της Μονής βρίσκονται δύο Παρεκκλήσια. Εκείνο του Κοιμητηρίου της και στον κήπο το Παρεκκλήσι του Αγίου Τρύφωνα. Αυτό κτίστηκε πριν από το 1620, ενώ ανακαινίσθηκε το 1779.

ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟ
Ο κοιμητηριακός Ναός του Ευαγγελισμού της ιεράς Μονής Χιλανδαρίου είναι κτίσμα του Σέρβου βασιλιά Μιλούτιν. Η ίδρυσή του έγινε στις αρχές του 14ου αιώνα και σήμερα διατηρεί τα κύρια χαρακτηριστικά του αρχικού Ναού. Είναι ένα ορθογώνιο τετράπλευρο του οποίου το Ιερό περιβάλλεται από θόλο με σταυροθόλια στις παράπλευρες κόγχες του. Φέρει αξιόλογες τοιχογραφίες.

ΑΥΛΗ 
Η αυλή της ιεράς μονής Χιλανδαρίου σχηματίζει ένα σχήμα ισοσκελούς τριγώνου με το Καθολικό, έκκεντρα, στο νότιο τμήμα της σημερινής αυλής. Το Καθολικό κυριαρχεί μαζί με τα πανύψηλα κυπαρίσσια που πλαισιώνουν τη Φιάλη. Η είσοδος σ΄ αυτήν γίνεται από την βορειοανατολική γωνία του συγκροτήματος. Η αυλή είναι εξ ολοκλήρου λιθόστρωτη και ιδιαίτερα γραφική στο νοτιότερο και ιστορικότερο τμήμα της.

Η Tράπεζα της Ιεράς Μονής Xιλανδαρίου είναι ενσωματωμένη στο ισόγειο της δυτικής Πτέρυγας. Η κατασκευή της ανάγεται στο 1293. Έχει ορθογωνική κάτοψη και φέρει δύο κόγχες. Είναι αγιογραφημένη από το Σέρβο μοναχό Γεώργιο Μητροφάνοβιτς το 1623, με τις τοιχογραφίες να καλύπτουν το μεγαλύτερο τμήμα των περιμετρικών της τοίχων. Αποκαλύφθηκαν όμως αξιόλογες βυζαντινές εικονογραφήσεις του 14ου αιώνα. Τα σημερινά ξύλινα τραπέζια της αντικατέστησαν στο τέλος του 19ου αιώνα τα παλαιότερα μαρμάρινα, δύο από τα οποία φυλάσσονται σε υπόγειο της Μονής. Το μαρμάρινο όμως τραπέζι του Ηγουμένου διατηρείται αυθεντικό, στην ίδια θέση.

ΜΑΓΕΙΡΙΟ
Βρίσκεται κοντά στην Τράπεζα, στο δυτικό άκρο της νότιας Πτέρυγας της Μονής, δίπλα στον Πύργο. Είναι του 15ου με 16ου αιώνα, της ίδιας εποχής με την Τράπεζα και ανακαινίστηκε για λειτουργικούς λόγους με την μετατροπή της σε κοινόβιο το 1990.

ΛΑΔΑΡΙΟ
Το Λαδαριό της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου μαζί με το Δοχειό, βρίσκεται σε υπόγειο χώρο της δυτικής Πτέρυγας της. Χαρακτηρίζεται από το επικλινές του δάπεδο – για λόγoυς καθαρισμού και αποτελεί τμήμα του αρχικού μοναστηριού.

ΦΟΥΡΝΟΣ
O Φούρνος βρίσκεται στη συνέχεια του Δοχειού, σε ημιυπόγειο χώρο, στη δυτική Πτέρυγα των Κελιών της Μονής. Έγιναν εργασίες ανακαίνισης στο εσωτερικό του τα έτη 1974 και 1998.

ΚΡΑΣΑΡΙΟ
Το Κρασαριό της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου βρίσκεται στη συμβολή της νότιας και δυτικής Πτέρυγας, σε χώρο κάτω από την Τράπεζα. Είναι σε υπόγειο τμήμα της Πτέρυγας, το οποίο μάλιστα αποτελεί αρχικό τμήμα της Μονής.

(ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΤΗΣ 4ης ΜΑΡΤΙΟΥ 2004)

Στη ανατολική Πτέρυγα της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου υπάρχουν κτίσματα διαφόρων εποχών. Εκεί βρίσκεται το Κελί του Αγίου Συμεών, του 12ου αιώνα, ο Πύργος του Αγίου Σάββα, του 13ου αιώνα, το Παρεκκλήσι των Αγίων Αρχαγγέλων, του 14ου αιώνα, αυτοτελές τμήμα του 1598 με Κελιά μοναχών, το νέο Σκευοφυλάκιο – Εικονοφυλάκιο – Βιβλιοθήκη, το Κωδωνοστάσιο, το παλιό Νοσοκομείο, του 17ου αιώνα, αποθηκευτικοί χώροι, καθώς και η είσοδός της. Στη δυτική Πτέρυγα βρίσκονται η Τράπεζα, το παλιό Ηγουμενείο, το Συνοδικό, το Κονάκι με τα Παρεκκλήσια του Αγίου Δημητρίου, του 16ου αιώνα και του Αγίου Σάββα, του 18ου αιώνα, καθώς και Κελιά μοναχών. Στη βορειοδυτική Πτέρυγα, αρχών του 19ου αιώνα, βρίσκεται το νέο Αρχονταρίκι της Μονής, στη θέση του παλιού Συνοδικού της, το νέο Ηγουμενείο, οι Ξενώνες και Κελιά μοναχών. Τέλος, στη νότια Πτέρυγα βρίσκεται ο παλιός Πύργος του Αγίου Γεωργίου, νεότερος επίσης Πύργος του18ου αιώνα και Κελιά μοναχών.

ΚΕΛΙΑ
Τα Κελιά των μοναχών βρίσκονται διασκορπισμένα σε όλες τις Πτέρυγες της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου. Στην ανατολική Πτέρυγα βρίσκονται στον πρώτο, δεύτερο και τρίτο όροφο. Στη νότια, ανακατασκευασθείσα Πτέρυγα, στον δεύτερο όροφο. Στη δυτική Πτέρυγα υπάρχουν επίσης Κελιά, στον πρώτο και δεύτερο όροφο. Τέλος, Κελιά υπάρχουν στους δύο τελευταίους ορόφους της παλιάς ανατολικής Πτέρυγας, τα οποία διατηρούνται από το 1598 , εποχή που η Μονή ήταν ιδιόρρυθμη. Τα Κελιά αυτά χαρακτηρίζονται από την ευρυχωρία τους, σε μορφή διαμερίσματος, όπου έμενε ο γέροντας με τους δόκιμους μοναχούς.

ΣΥΝΟΔΙΚΟ – ΗΓΟΥΜΕΝΕΙΟ
Το παλιό Συνοδικό, σε μορφή μεγάλου και ευρύχωρου διαδρόμου, βρίσκεται στον δεύτερο όροφο της βορειοδυτικής Πτέρυγας της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου. Αποτελεί λειτουργικό τμήμα του νέου Ξενώνα και οι διάδρομοί του κοσμούνται με σύγχρονα και παραδοσιακά έργα Σέρβων καλλιτεχνών. Το Ηγουμενείο και τα γραφεία βρίσκονται στο ισόγειο, μαζί με το νέο Αρχονταρίκι της Μονής.

ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ
Το Αρχονταρίκι της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου βρίσκεται στη βορειοδυτική Πτέρυγα του μοναστηριού, της οποίας η ανέγερση ολοκληρώθηκε το 1821. Στο ισόγειο υπάρχει χώρος υποδοχής ενώ ο πρώτος και δεύτερος όροφος χρησιμοποιούνται για την φιλοξενία των επισκεπτών του μοναστηριού.

ΛΟΙΠΟΙ ΧΩΡΟΙ
Η Ιερά Μονή Xιλανδαρίου διέθετε Νοσοκομείο που βρισκόταν στη νοτιοανατολική γωνία της. Σήμερα οργανώνει στο βόρειο άκρο της ανατολικής Πτέρυγας εξοπλισμένο Ιατρείο, Οδοντιατρείο και Φαρμακείο. Επίσης διαθέτει Εργαστήριο Συντήρησης Εικόνων, Βιβλίων και Λοιπών Κειμηλίων. Σε αυτοτελές, εσωτερικό οίκημα του Εκκλησιάρχη, διαθέτει παρασκευαστήριο θυμιάματος, Κηροπολαστείο και Προσφοριό. Τέλος, διαθέτει πολλούς αποθηκευτικούς χώρους σε όλες τις Πτέρυγές της.

(ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΤΗΣ 4ης ΜΑΡΤΙΟΥ 2004: ΥΠΟ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ)

Στα περιβάλλοντα κτίσματα της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου περιλαμβάνονται ο κοιμητηριακός Ναός του Ευαγγελισμού, το οίκημα του κηπουρού με το Παρεκκλήσι του Αγίου Τρύφωνα, δύο Εργατόσπιτα, το παλιό Βορδοναριό, το Κιόσκι, ο παλιός Νερόμυλος, το Συσκευαστήριο μελιού και το οίκημα των μηχανημάτων γεώτρησης. Στην ευρύτερη περιοχή της Μονής περιλαμβάνονται ο Πύργος του Μιλούτιν, οι δύο Αρσανάδες της και τέλος, το αξιολογότατο συγκρότημα του Αγίου Βασιλείου στη βόρεια ακτή.

ΑΡΣΑΝΑΣ
Η Ιερά Μονή Χιλανδαρίου έχει την ιδιαιτερότητα να έχει δύο Αρσανάδες, επειδή η εδαφική της έκταση αποτελεί εγκάρσια λωρίδα της αθωνικής χερσονήσου και καταλήγει στις δύο θάλασσες που την περιβρέχουν. Ο Αρσανάς προς το Θρακικό πέλαγος απέχει 2,5 χιλιόμετρα από τη Μονή και παρουσιάζει ενδιαφέρον ως κτίσμα. Κοντά του διασώζονται και λίγα εργατόσπιτα και το λεγόμενο «Καραούλι». Ο Αρσανάς στη νότια θάλασσα ονομάζεται «Γιοβάντσα» και απέχει οκτώμισι χιλιόμετρα από το μοναστήρι. Παρουσιάζει τυπολογικό ενδιαφέρον, με εσωτερική σκάλα που συνδέει τον Αρσανά με τον όροφο. Λόγω των συχνών κακών καιρικών συνθηκών που επικρατούν στη βόρεια θάλασσα, ιδιαίτερα τον χειμώνα, η Ιερά Μονή Χιλανδαρίου χρησιμοποιεί κατά κανόνα τον Αρσανά της Γιοβάντσας, παρ΄ όλη τη χιλιομετρική του απόστασή από αυτήν.

ΒΟΡΔΟΝΑΡΙΟ
Υπάρχει ιδιαίτερα μεγάλο κτίσμα Βορδοναριού στα βόρεια της Ιεράς Μονής Xιλανδαρίου, κοντά στον κήπο, λόγω των πολλών αναγκών για μεταφορές με ζώα παλαιότερα, το οποίο σήμερα όμως βρίσκεται σε αχρηστία.

ΚΙΟΣΚΙ
Έξω από την Ιερά  Μονή Χιλανδαρίου υπάρχει μεγάλο Κιόσκι που βρίσκεται απέναντι της εισόδου της.

ΜΥΛΟΙ
Η ιερά Μονή Xιλανδαρίου διαθέτει παλιό Νερόμυλο που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από αυτήν, του οποίου κτίσμα φέρει επιγραφή ανέγερσης 1757. Ο Μύλος αυτός δεν χρησιμοποιείται πλέον.

ΨΑΡΟΣΠΙΤΑ
Στον Αρσανά της ιεράς Μονής Χιλανδαρίου υπάρχει το παλιό Ψαρόσπιτο όπου σήμερα λειτουργεί το Αστυνομικό Φυλάκιο και το Σιταρόσπιτο.

Στο μέσο των δύο τμημάτων της ανατολικής Πτέρυγας της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου βρίσκεται ο επιβλητικός Πύργος του Αγίου Σάββα, που οριοθετεί το βορειοανατολικό άκρο του αρχικού της περιβόλου. Η ανέγερσή του αποδίδεται – το 1200 – στον ιδρυτή της, στον οποίο οφείλει και την ονομασία του. Ανακαινίστηκε στις αρχές του 14ου και στα τέλη του 17ου αιώνα. Στη νότια Πτέρυγα της Μονής βρίσκεται ο Πύργος του Αγίου Γεωργίου, καθώς και ένας νεότερος Πύργος του 1784. Στο ενδιάμεσο της απόστασης προς τον Αρσανά βρίσκεται ο Πύργος του Μιλούτιν, εντυπωσιακός αρχιτεκτονικά, που οφείλει το όνομα του στο Σέρβο Βασιλιά που τον έκτισε το 1302. Ψηλός και ισχυρός Πύργος έχει στον τελευταίο του όροφο Παρεκκλήσι της Μεταμόρφωσης. Τέλος, στο συγκρότημα του Παλιομονάστηρου, κοντά στον Αρσανά της Μονής βρίσκεται ο Πύργος του Αγίου Βασιλείου που κτίστηκε γύρω στο 1300, επίσης από τον Μιλούτιν. Σήμερα αποτελεί Κάθισμα της Μονής.

Η Ιερά Μονή Χιλανδαρίου έχει ως Εξαρτήματά της είκοσι έξι Κελιά, από τα οποία δύο κοντά στο μοναστήρι και τα υπόλοιπα στις Καρυές. Από τα Κελιά αυτά είναι κατοικήσιμα τα ένδεκα. Εξάρτημά της είναι και το ιστορικό Κάθισμα του Αγίου Βασιλείου πρώην μονύδριο, σε απόσταση 2,5 χιλιομέτρων. Τέλος, διαθέτει ένα ιστορικότατο Ησυχαστήριο στις Καρυές.

ΚΕΛΙΑ
Η Ιερά Μονή Χιλανδαρίου έχει εξαρτήματά της είκοσι έξι Κελιά. Τα περισσότερα βρίσκονται στην περιοχή των Καρυών. Από τα Κελιά αυτά είναι κατοικήσιμα μόνο τα ένδεκα. Κοντά στη Μονή βρίσκεται το Κελί της Αγίας Τριάδος. Σ΄ αυτό, μετά από ανασκαφή, ανευρέθησαν τμήματα του προγενέστερου κτίσματος, με τοιχογραφίες του 13ου αιώνα, σε μια μικρή κόγχη κάποιου παλαιότερου Ναού. Αυτές αποτοιχίσθηκαν και εκτίθενται σε χώρο της Βιβλιοθήκης της Μονής. Ιδιαίτερα αξιόλογο είναι επίσης το Κελί της Μολυβοκκλησιάς, μισή ώρα βορειοδυτικά των Καρυών, με σπουδαίες τοιχογραφίες Κρητικής Σχολής και πολύ αξιόλογο ξυλόγλυπτο Τέμπλο του 17ου αιώνα στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

ΚΑΘΙΣΜΑΤΑ
Το Ιερό Κάθισμα του Αγίου Βασιλείου ήταν παλιά μοναστήρι, με το όνομα «Παλιομονάστηρο». Βρίσκεται στον Αρσανά της Μονής, προς την πλευρά του Θρακικού πελάγους. Η ίδρυσή του ανάγεται στο τέλος του 9ου αιώνα και ιδρυτής του ήταν ο μοναχός Βασίλειος, μαθητής του Οσίου Ευθυμίου. Είναι κτισμένο σε βραχώδη παραθαλάσσια θέση και έχει έντονο οχυρωματικό χαρακτήρα. Αποτελείται από το κυρίως κτίσμα, το κάστρο και τον Πύργο. Αρχικά ήταν γνωστό με την επωνυμία «Οχυρό της Χρυσής» και στην απόληξή του είχε μικρό Ιερό. Άλλοτε προστατευόταν η είσοδός του από τάφρο, ενώ κινητή γέφυρα επέτρεπε την είσοδο στο εσωτερικό του οχυρού. Αυτή την περίοδο είναι ακατοίκητο.

ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟ 
Στις Καρυές, η Ιερά Μονή Χιλανδαρίου έχει το ιστορικότερο ίσως Ησυχαστήριο του Αγίου Όρους. Καλείται «Τυπικαριό», όπου ο άγιος Σάββας – σύμφωνα με την παράδοση – έφερε από την Παλαιστίνη τη σωζόμενη ακόμα και σήμερα εικόνα της Θεοτόκου. Λειτουργεί με το δικό του Τυπικό από το 1199, που προσδιορίζει τις προϋποθέσεις μοναχικής διαβίωσης αλλά και τις σχέσεις με την κυρίαρχη Μονή.

ΣΚΕΥΟΦΥΛΑΚΙΟ
Το Σκευοφυλάκιο βρίσκεται στον πρώτο και δεύτερο όροφο της ανατολικής Πτέρυγας της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου. Το τμήμα αυτό ανασκευάστηκε ειδικά για στεγάσει και το Εικονοφυλάκιο και τη Βιβλιοθήκη. Το μοναστήρι θεωρείται πλούσιο από πλευράς κειμηλίων. Αξιολογότερα κειμήλια αποτελούν δύο Σταυροί με Τίμιο Ξύλο, δώρα του Αυτοκράτορα Ιωάννη Βατάτζη, μέρος του Ακάνθινου Στεφάνου, του Καλάμου και του Σάβανου του Κυρίου. Επίσης, τα παραπετάσματα της Ευφημίας, του 1399 και της Αναστασίας, του 1566 και πολύτιμοι λίθοι με παραστάσεις του Χριστού, της Θεοτόκου και του Αγίου Δημητρίου, το περίφημο δίπτυχο με 24 μικρογραφίες, ένα τρίπτυχο του έτους 1548, Βημόθυρο με την παράσταση του Ευαγγελισμού, έργο του ζωγράφου Μητροφάνοβιτς, του 1616, ένα ποτήρι του Ηγεμόνα Στέφανου Δουσάν από ελεφαντοστό, η ποιμαντορική ράβδος του Συνέσιου Ζίγκοβιτς, του 1757 και πολλά Άμφια και λειτουργικά Σκεύη, νομίσματα και λειψανοθήκες με λείψανα αγίων.

ΕΙΚΟΝΟΦΥΛΑΚΙΟ
Το Εικονοφυλάκιο της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου βρίσκεται στην ανατολική Πτέρυγά της, στον δεύτερο όροφο, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο. Περιλαμβάνει μια συλλογή από φορητές εικόνες, πολλές από τις οποίες προέρχονται από τη βυζαντινή εποχή και διατηρούνται σε άριστη κατάσταση. Από τις σπουδαιότερες είναι δύο εικόνες της Θεοτόκου Οδηγήτριας, εκ των οποίων η μία ψηφιδωτή (12ου αιώνα) και οι εικόνες του Χριστού (13ου αιώνα), των Ευαγγελιστών, των Εισοδίων της Θεοτόκου, των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, του Τιμίου Προδρόμου, των Αγίων Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ, των Αγίων πέντε Μαρτύρων και του Αγίου Παντελεήμονος, 13ου αιώνα. Στον πρώτο όροφο έχει διαμορφωθεί από τη Μονή ειδικός χώρος συντήρησης εικόνων.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
Η Βιβλιοθήκη των χειρογράφων της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου στεγάζεται στην ανατολική Πτέρυγα, όπου και το Σκευοφυλάκιο και Εικονοφυλάκιο του μοναστηριού. Περιέχει 990 Κώδικες, από τους οποίους 181 ελληνικοί και 809 σλαβικοί. Σαράντα επτά από τους Κώδικες αυτούς είναι περγαμηνοί και όλοι οι άλλοι χάρτινοι. Επιπλέον περιλαμβάνει και επτά ελληνικά Ειλητάρια και πέντε σλαβικά.

Η διακόσμηση των εικονογραφημένων χειρογράφων περιορίζεται κυρίως σε επίτιτλα και αρχικά γράμματα, όπως «Κώδικας 531 του έτους 1677». Ξεχωρίζει για την εικονογράφησή του ο Κώδικας του 16ου αιώνα που απεικονίζει τον βίο του Ιωσήφ του Παγκάλου. Στη Βιβλιοθήκη των εντύπων βιβλίων που βρίσκεται στη νότια Πτέρυγα και κάτω από το Συνοδικό του μοναστηριού είναι τακτοποιημένα τα νεότερα βιβλία. Ξεπερνούν τις 20.000 ελληνικά και τις 4.000 σλαβικά βιβλία.

Τέλος, ανάμεσα στους πολύτιμους θησαυρούς συγκαταλέγεται το αρχείο της Μονής που περιλαμβάνει περισσότερα από 400 έγγραφα. Από αυτά, τα 165 είναι βυζαντινά ελληνικά Χρυσόβουλα, 160 σερβικά, 9 ρωσικά, 2 βουλγαρικά, 31 μολδοβλαχικά και 70 τουρκικά Φερμάνια και Βεράτια. Στα έγγραφα αυτά συμπεριλαμβάνονται και τα ιδρυτικά Χρυσόβουλα του μοναστηριού.