Ιερά Μονή Ιβήρων

Η Ιερά Μονή Ιβήρων βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά της αθωνικής χερσονήσου, επάνω σε μικρό όρμο. Ιδρύθηκε τον 8ο αιώνα, ως «Μονή του Κλήμεντος». Το 980 ομάδα Γεωργιανών μοναχών προερχόμενη από τη Μεγίστη Λαύρα την επέκτεινε και τη διαμόρφωσε σε Λαύρα. Μετά το 1010 έλαβε τη σημερινή της ονομασία, προς τιμήν των Κτητόρων της. Κατά τους 10ο και 11ο αιώνα προσαρτήθηκαν σ’ αυτή πολλά μονύδρια, όπως του «Κολοβού», του Προφήτου Ηλιού, του «Σισίκου» και άλλα.
Καταστράφηκε πολλές φορές από πειρατές και κυρίως από τους Φράγκους, το 1259. Κατά το δέκατο πέμπτο αιώνα, η Ιερά Μονή Ιβήρων βρέθηκε σε πλήρες οικονομικό αδιέξοδο. Ανέκαμψε στη συνέχεια, μετά από ενισχύσεις Γεωργιανών και Ρουμάνων Ηγεμόνων, αλλά και Οικουμενικών Πατριαρχών, περνώντας νέα περίοδο ακμής.

Η Ιερά Μονή Ιβήρων προσέφερε πολλά στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821. Στα χρόνια που επακολούθησαν, μεγάλο μέρος της Μονής καταστράφηκε από πυρκαγιές αλλά, με τα έσοδα των πολλών της Μετοχιών, ανοικοδομήθηκε.

Ως μοναστηριακό συγκρότημα είναι μεγάλο και επιβλητικό. Η είσοδός της, με το Διαβατικό, είναι στη βορεινή πλευρά. Στο ανατολικό τμήμα της αυλής βρίσκεται το Καθολικό. Απέναντί του, το μεγάλο Κωδωνοστάσιο και στη συνέχεια, η Τράπεζα από τη μια πλευρά και το κτίριο της Βιβλιοθήκης από την άλλη. Τα κτίρια της αυλής περιβάλλονται από τις Πτέρυγες που σχηματίζουν τετράπλευρο, όπου υπάρχουν κατά ζώνες τα Κελιά των μοναχών, οι χώροι διοικήσεως της Μονής, ο Πύργος, το Αρχονταρίκι, το νέο Σκευοφυλάκιο – Εικονοφυλάκιο –Βιβλιοθήκη – Συνοδικό και άλλοι βοηθητικοί χώροι.

Η Ιερά Μονή Ιβήρων κατέχει την τρίτη θέση στην ιεραρχία των Μονών του Αγίου Όρους. Ηγούμενός της είναι ο Αρχιμανδρίτης Ναθαναήλ.

Το Καθολικό της ιεράς Μονής Ιβήρων, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, άρχισε να κτίζεται το 984, ολοκληρώθηκε μετά το 1019 και ανακατασκευάστηκε στις αρχές του 16ου αιώνα. Βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της μεγάλης αυλής και ακολουθεί το σχήμα του βυζαντινού αγιορειτικού ρυθμού. Από το παλαιό Καθολικό σώζεται το ωραίο μαρμαροθέτημα με διάφορα γεωμετρικά σχήματα και επιγραφή του Γεωργιανού κτήτορα Γεωργίου, του τρίτου Ηγουμένου της. Αξιόλογα είναι εδώ και τα δίζωνα κιονόκρανα, σε δεύτερη χρήση, που βρίσκονται στους κίονες του κυρίως Ναού. Οι τοιχογραφίες του Καθολικού ανήκουν σε διάφορες εποχές, από τον 16ο μέχρι τον 19ο αιώνα, οπότε έχουμε και επιζωγράφησή τους. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν το μεταβυζαντινό, ξυλόγλυπτο Τέμπλο με τον πλουσιότατο φυτικό του διάκοσμο, η πόρτα από άργυρο και έβενο που οδηγεί από τον Εξωνάρθηκα στη Λητή και στη ρωσικής τέχνης, επτάφωτη λυχνία σε σχήμα λεμονιάς, με τριάντα επιχρυσωμένα λεμόνια και επτά κηροπήγια, έργο του 1819.

ΚΑΜΠΑΝΑΡΙΟ
Το Κωδωνοστάσιο της ιεράς Μονής Ιβήρων βρίσκεται σε Πύργο, ενσωματωμένο στο ανατολικό τμήμα της Τράπεζας. Κτίστηκε το έτος 1848. Ο τελευταίος όροφος προστέθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα.

ΦΙΑΛΗ
Η Φιάλη του αγιασμού ιεράς Μονής Ιβήρων – αρκετά νεωτεριστική για την εποχή της – κατασκευάστηκε το 1863 και διακοσμήθηκε με δυτικότροπη εικονογράφηση στο θόλο της, το 1878.

ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΑ
Η Μονή έχει δεκαέξι Παρεκκλήσια. Στο Καθολικό βρίσκονται δύο εξ αυτών, με τοιχογραφίες του Αγίου Νικολάου και των Αγίων Αρχαγγέλων. Εκεί φυλάσσονται τα λείψανα 165 αγίων και τμήματα από τα όργανα που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη Σταύρωση του Χριστού. Δίπλα στην παλιά είσοδο της Μονής βρίσκεται το Παρεκκλήσι της Παναγίας της Πορταΐτισσας, με την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Οι τοιχογραφίες του Νάρθηκά του είναι του 1774 και απεικονίζουν σοφούς και βασιλείς της αρχαιότητας. Επίσης στην αυλή είναι και το Παρεκκλήσι του Τιμίου Προδρόμου, κτισμένο πάνω στο παλιό Καθολικό της Μονής του Κλήμεντος. Η σημερινή μορφή του χρονολογείται το 1710. Στα υπόλοιπα δώδεκα Παρεκκλήσια υπάρχουν μόνον φορητές εικόνες.

ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟ
Το Κοιμητήριο της ιεράς Μονής Ιβήρων βρίσκεται βόρειά της και ο Ναός τιμάται στη μνήμη του Αγίου Αθανασίου, Πατριάρχη Αλεξανδρείας. Η παρούσα φάση είναι ανακαίνιση του 1672 και διατηρεί την αυστηρότητα των Ναών του τύπου μονόκλιτης Βασιλικής.

ΑΥΛΗ
Η αυλή της ιεράς Μονής Ιβήρων είναι περίπου ορθογώνια και αρκετά ευρύχωρη. Είναι όλη πλακοστρωμένη και έχει στη νοτιοανατολική της γωνία το Καθολικό . Στο δυτικό της τμήμα παρεμβάλλονται τα ισόγεια κτίσματα του Μαγειρείου και της Βιβλιοθήκης Χειρογράφων.

Η Τράπεζα της ιεράς Μονής Ιβήρων διαμορφώθηκε στη σημερινή της μορφή το 1848, από τον Αρχιμανδρίτη Αθανάσιο από την Ακαρνανία. Προηγουμένως είχε τοιχογραφίες του 17ου αιώνα. Στην Κόγχη της υπάρχουν επτά εικόνες της Μεγάλης Δέησης. Ανακαινίσθηκε πρόσφατα, με εργασίες στη στέγη και στο εσωτερικό της.

ΜΑΓΕΙΡΕΙΟ

Το Μαγειρείο της ιεράς Μονής Ιβήρων είναι αυτοτελές θολωτό κτίσμα δίπλα στην Τράπεζα. Τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με νεότερο πρόκτισμα.

ΛΑΔΑΡΙΟ

Το Λαδαριό της ιεράς Μονής Ιβήρων βρίσκεται εκτός του περιβόλου, απέναντι από την πύλη της. Στεγάζεται στον ισόγειο χώρο του Εργατόσπιτου.

ΦΟΥΡΝΟΣ

Ο Φούρνος της ιεράς Μονής Ιβήρων δεν λειτουργεί προσωρινά. Λειτουργεί μόνο το Προσφοριό.

ΚΡΑΣΑΡΙΟ

Το Κρασαριό της ιεράς Μονής Ιβήρων στεγάζεται στον υπόγειο χώρο πίσω και κάτω της Τράπεζας. Κτίστηκε το 1804.

Οι Πτέρυγες της ιεράς Μονής Ιβήρων δημιουργούν τετράπλευρο οικοδόμημα με τμήματα διαφόρων περιόδων και αντίστοιχων μορφολογιών. Η βορεινή χαρακτηρίζεται εξωτερικά από νεοκλασικού τύπου κιονοστοιχία, που τονίζει την είσοδο. Στη συνέχεια ο έκδηλος φρουριακός της χαρακτήρας συνδυάζεται με τους κλειστούς εξώστες των ορόφων της Μονής, δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό σύνολο. Στο εσωτερικό της, οι όψεις της ανατολικής και βορεινής Πτέρυγας είναι επίπεδες, χωρίς ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η δυτική Πτέρυγα και μέρος της νότιας κατασκευάστηκαν το 1804.

ΚΕΛΙΑ

Τα Κελιά των μοναχών της ιεράς Μονής Ιβήρων υπάρχουν διάσπαρτα στις τρεις Πτέρυγες της Μονής, εκτός της νότιας. Είχαν μορφή διαμερίσματος, λόγω του ότι επί αιώνες η Μονή λειτουργούσε ως ιδιόρρυθμη. Μετά την επαναφορά του κοινοβιακού βίου μετασκευάστηκαν σε μονόχωρα Κελιά με προθάλαμο.
ΣΥΝΟΔΙΚΟ – ΗΓΟΥΜΕΝΕΙΟ

Στη νότια γωνία της ανατολικής Πτέρυγας της ιεράς Μονής Ιβήρων βρίσκονται οι χώροι διοικήσεως και το Συνοδικό. Στην ανατολική γωνία της βόρειας Πτέρυγας βρίσκεται το Ηγουμενείο. Το νέο Συνοδικό διαμορφώνεται στο δεύτερο όροφο του νέου κτίσματος που ανεγέρθηκε στο ακάλυπτο τμήμα της νότιας πλευράς της Μονής.

ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ

Το Αρχονταρίκι της ιεράς Μονής Ιβήρων βρίσκεται στη νοτιοδυτική γωνία και καταλήγει στον Πύργο της Μονής. Οικοδομήθηκε το 1804 και ανακαινίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα. Οι χώροι και τα δωμάτια φιλοξενίας καταλαμβάνουν τους δύο ορόφους της Πτέρυγας. Λόγω των αυξημένων αναγκών φιλοξενίας θα αξιοποιηθεί και ο δεύτερος όροφος του νέου κτίσματος που ανεγέρθηκε στην ίδια Πτέρυγα της Μονής.

ΛΟΙΠΟΙ ΧΩΡΟΙ

Η Μονή διαθέτει χώρο για νοσηλεία των μοναχών στην νότια Πτέρυγα, Φαρμακείο, Οδοντιατρείο και Γηροκομείο. Επίσης διαθέτει Αγιογραφείο, Ραφείο, Κηροπλαστείο, τεχνικά εργαστήρια και Εργαστήρια Συντήρησης Κειμηλίων.

ΑΡΣΑΝΑΣ
Tα κτίρια του Αρσανά, τα Ψαρόσπιτα, ο κοιμητηριακός Ναός, το Αγίασμα, τα Εργατόσπιτα, Πριονιστήριο, Ξυλουργεία, Mηχανουργείο, Βορδοναριό και διάφορες αποθήκες βρίσκονται εκτός της ιεράς Μονής Ιβήρων. Το νεώριο της Μονής καλύπτεται από ισχυρό Πύργο με θέσεις για τα πλοιάρια στο κάτω μέρος και Παρεκκλήσια στον τελευταίο όροφο. Η σημερινή του μορφή χρονολογείται στο 1626. O ιστορικός αυτός Πύργος επικοινωνούσε με τη Μονή με υπόγεια σήραγγα.

ΨΑΡΟΣΠΙΤΑ
Στην ιερά Μονή Ιβήρων ανήκουν τα περισσότερα μικρά καταλύματα μοναχών – ψαράδων και των μικρών σκαφών τους. Τα περισσότερα Ψαρόσπιτα βρίσκονται στα παράλια προς Καλλιάγρα ενώ δύο πολύ χαρακτηριστικής μορφολογίας, προς την αντίθετη πλευρά. Το ένα, με έξι Κελιά και έξι χώρους για σκάφη, κτίστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα.

Ο αμυντικός Πύργος της ιεράς Μονής Ιβήρων βρίσκεται στη νότια πλευρά της. Η ανέγερσή του ολοκληρώθηκε το 1513, στο άκρο του προστατευτικού της περιβόλου, όπου πρόσφατα ανοικοδομήθηκε αντίστοιχη Πτέρυγα. Σε μικρή απόσταση από αυτόν υπάρχει ο αμυντικός Πύργος του Αρσανά, ιδιαίτερα χαρακτηριστικής τυπολογίας.

Η ιερά Μονή Ιβήρων έχει ως Εξαρτήματα, τη Σκήτη Τιμίου Προδρόμου, επονομαζόμενη και ιβηριτική, δέκα Καθίσματα και είκοσι έξι Κελιά.

ΣΚΗΤΗ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

Στην ιερά Μονή Ιβήρων ανήκει η Σκήτη Τίμιου Προδρόμου που απλώνεται σε πλαγιά δυτικά της Μονής και σε απόσταση μισής ώρας από αυτήν. Έχει μορφή οικισμού, με Καλύβες και Κυριακό και είναι ιδιόρρυθμη. Δεν είναι εξακριβωμένη η χρονολογία της συγκρότησης του οικισμού σε Σκήτη. Ως οικισμός ήταν ανεπτυγμένος τουλάχιστον από την πρώτη δεκαετία του 16ου αιώνα. Το Κυριακό της Σκήτης Τιμίου Προδρόμου ανεγέρθηκε το 1779 και τοιχογραφήθηκε το 1799. Περιλαμβάνει Ξενώνα και Τράπεζα. Οι Καλύβες της Σκήτης Τιμίου Προδρόμου είναι συνολικά οκτώ αλλά οι περισσότερες είναι σήμερα ακατοίκητες. Σε Καλύβες της Σκήτης έζησαν τρεις όσιοι που μαρτύρησαν στην Κωνσταντινούπολη στις αρχές του 19ου αιώνα. Σε Καλύβα της Σκήτης κατοικούν έξι μοναχοί. Ασχολούνται με την κατασκευή μοσχοθυμιάματος.

ΚΕΛΙΑ

Η ιερά Μονή Ιβήρων διαθέτει είκοσι έξι Κελιά στην ευρύτερη περιοχή της. Δέκα από αυτά βρίσκονται στον οικισμό των Καρυών, δέκα τρία βρίσκονται προς την κατεύθυνση των Καρυών και τα υπόλοιπα τρία προς την ιερά Μονή Φιλοθέου. Το Κελί του Αγίου Δημητρίου στις Καρυές χρησιμοποιείται ως Αντιπροσωπείο. Οι περισσότεροι κελιώτες μοναχοί της Μονής ασχολούνται κυρίως με γεωργικές καλλιέργειες.

ΚΑΘΙΣΜΑΤΑ

Η ιερά Μονή Ιβήρων έχει συνολικά δέκα Καθίσματα που βρίσκονται στα περίχωρά της . Σε ένα από αυτά κατοικεί ένας μοναχός.

ΣΚΕΥΟΦΥΛΑΚΙΟ

Το Σκευοφυλάκιο της ιεράς Μονής Ιβήρων στεγάζεται, μαζί με τη Βιβλιοθήκη, στο αυτοτελές κτίριο που βρίσκεται απέναντι από το Καθολικό και θεωρείται από τα πιο αξιόλογα του Αγίου Όρους. Φυλάγονται ανεκτίμητοι θησαυροί, χρυσοκέντητα Άμφια, εκκλησιαστικά Σκεύη, Σταυροί, Δισκοπότηρα, Εγκόλπια, Μήτρες, η αρχιερατική στολή του Πατριάρχη Διονυσίου του Δ΄, ο μανδύας του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’, ο αυτοκρατορικός Σάκκος του 15ου αιώνα και άλλα ιερά αντικείμενα και Κειμήλια. Επίσης, φυλάσσονται αυτοκρατορικά και πατριαρχικά έγγραφα, μεταξύ των οποίων τα Χρυσόβουλα των Αυτοκρατόρων Μιχαήλ Β΄ Παλαιολόγου και Ιωάννου Στ΄ Καντακουζηνού. Το νέο, διώροφο κτίσμα που οικοδομήθηκε πρόσφατα στη νότια και ακάλυπτη πλευρά της Μονής θα στεγάσει και το Σκευοφυλάκιο.

ΕΙΚΟΝΟΦΥΛΑΚΙΟ

Το νέο, διώροφο κτίσμα που οικοδομήθηκε πρόσφατα στη νότια και ακάλυπτη πλευρά της Μονής θα στεγάσει το Εικονοφυλάκιο. Στη Μονή φυλάσσονται περισσότερες από 1600 μεταβυζαντινές και νεότερες εικόνες, από τις οποίες οι μισές βρίσκονται στο Εικονοφυλάκιο.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Η Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Ιβήρων είναι καλά οργανωμένη και πλούσια σε περιεχόμενο. Περιέχει περισσότερα από είκοσι χιλιάδες έντυπα, από τα οποία τριάντα τρία είναι αρχέτυπα και έντεκα χιλιάδες είναι παλαίτυπα βιβλία. Επίσης περιλαμβάνει περισσότερους από δυο χιλιάδες τριακόσιους χειρόγραφους Κώδικες, καθώς και 14 λειτουργικά Ειλητάρια. Από τους Κώδικες, διακόσιοι είκοσι τρεις, στην ελληνική και γεωργιανή γλώσσα είναι περγαμηνοί. Οι υπόλοιποι είναι βομβύκινοι και χάρτινοι. Εξήντα οκτώ ελληνικά Χειρόγραφα και ένα σλάβικο είναι εικονογραφημένα. Στο νέο, διώροφο κτίσμα της νότιας πλευράς της ιεράς Μονής Ιβήρων διαμορφώθηκε ειδικός χώρος για την Βιβλιοθήκη.

Print Friendly, PDF & Email